Cô bé Mỏ Than

Cô bé Mỏ Than - Ngôi Đền Thờ Cô Bé Mỏ Than - Tuyên Quang

Cô bé Mỏ Than - Ngôi Đền Thờ Cô Bé Mỏ Than - Tuyên Quang hay còn gọi là Sơn Thán Linh Từ là một trong những nơi thờ Mẫu Thượng Ngàn. vốn là một thánh cô bản cảnh ngự trên Đền Cô Bé Mỏ Than Tuyên Quang, dân gian cho rằng cô cũng là một trong những hiện thân của Cô Bé Thượng Ngàn trên vùng Tuyên Quang. Trong bài viết này xin gửi tới bạn đọc một vài thông tin về vị thánh cô này.

Tích xưa kể lại, thần Kim Quy ngự miền Đông Hải, hay tin Vua Cha và Thánh Mẫu có mỏ quý, bèn rủ Đông Hải Kình Ngư cùng nhau đánh tháo mỏ mang về Nam Hải làm của riêng. Kình Ngư gác ngoài mỏ, Kim Quy xuống hang, nhưng vừa tới gần miệng hang thì Ông Cóc sống ở miếu sơn thần gần đó thấy động tĩnh, nghi có kẻ gian tà bèn nghiến răng kẽo kẹt. Y hẹn năm nào, tiếng nghiến răng của “cậu ông trời” đã đánh động tới Vua Cha Ngọc Hoàng ngự chốn thiên cung. Ngài liền cử Cô cưỡi hai con thiên long hạ phàm.

Bắt gặp thần Kim Quy lén lút ngoài hang, cô nhảy xuống chẹn chân lên cổ Kim Quy, chân phải trượt gót lên lưng rùa thành vết mờ, bàn chân trái đè oằn cổ rùa. Tức thì vị thần rùa hóa thành đá, cá kình cũng hóa đá theo.

Hình ảnh đền thờ cô bé mỏ than

Cô bé Mỏ Than lại bắt Ông Ba Mươi phủ phục bên mình, rồi xin Vua Cha và Thánh Mẫu cho ngàn xanh mọc lên bao lấy mỏ, bốn mùa tỏa bóng mát. Cô ở lại trần gian chữa bệnh cho dân, lúc thư nhàn cô gọi đàn chim ngũ sắc về vây quanh ca hát. Khi cô đi xa cô thường để lại đôi dải thắt lưng màu đen hóa thành đôi long xà có mào giữ đền giữ phủ. Tương truyền những kẻ thực tâm trông thấy đôi long xà sẽ được ban phúc đức công danh, nhược bằng kẻ nào dã tâm còn xin xỏ cửa cô, ắt cô sẽ trừng trị cho gia trung náo loạn.

Nhờ ơn Cô Bé mà bách gia trăm họ vẫn còn mỏ quý xưa nay. Mãi về sau thực dân Pháp tìm ra mỏ than, được gọi là vàng đen của đất nước; về sau sập hầm mỏ gây nhiều thương vong, dân ta đồn rằng là do chúng phạm phải đất thiêng của Thánh Cô. Cô được tôn xưng là Cô Bé Mỏ Than, thờ ở đền Mỏ Than, giữa đền có tượng Kim Quy, Kình Ngư, Ông Ba Mươi phủ phục.

Cô Bé Mỏ Than cũng như nhiều cô bé thượng ngàn khác tính rất đành hanh, nếu làm phật ý cô hay có tâm địa bất chính thì cô sẽ hành cho dở dại dở điên, còn nếu vừa ý cô, lòng dạ thẳng ngay thì cô sẽ ban lộc tiếp tài, toàn gia khang ninh thọ trường.

Hình ảnh khu vực nghi ngơi trên đền cô bé mỏ than Tuyên Quang

Ngôi Đền Thờ Cô Bé Mỏ Than Kiến trúc đền nằm trên đỉnh Thán Sơn bốn mùa rợp bóng cây xanh, trong khuôn viên rộng 1407,2 m2. Từ dưới chân núi, theo đường lát đá lên tới đền, hai bên cổ thụ rợp bóng mát, cùng những phiến đá đen hình dáng lạ mắt. Với vẻ đẹp thơ mộng cùng sự nổi tiếng linh thiêng, ngôi đền Mỏ Than đã từng được đi vào thi ca. Đền Mỏ Than hiện nay có kiến trúc theo kiểu chữ đinh gồm tòa tiền đường và hậu cung, đền quay theo hướng Đông Nam. Phía trước là bức bình phong được xây bằng gạch. Bức bình phong được tạo dáng hình cuốn thư, ở giữa đắp nổi chữ thọ tròn, hai bên là hình rồng chầu cách điệu và hoa văn kỷ hà, phía dưới ghi năm khánh thành đền Mỏ Than (năm 1935).

Phía sau bức bình phong là toà tiền đường. Tòa tiền đường ba gian, diện tích 10mx 4m, kiểu tường hồi bít đốc tay ngai. Trên bờ nóc đắp nổi hình rồng chầu mặt trời, xung quanh có hệ thống tường chịu lực bằng vật liệu bền vững. Phía trước hai gian bên trổ cửa sổ hình chữ thọ. Toà tiền đường kiến trúc khá đơn giản; các cấu kiện được bào trơn đóng bén, mái lợp ngói mũi hài.

Hậu cung liền với gian giữa tiền đường, diện tích 3m x 3m, nền lát gạch hoa, xung quanh được bưng kín bằng vật liệu bền vững. Phía ngoài là án thờ bằng gỗ cao 1,4m , sơn son thếp vàng, đặt lư hương, đỉnh trầm. Trên là cửa võng chạm nổi hình rồng chầu và hoa văn hình kỷ hà. Phía trong án thờ là khám thờ bằng gỗ sơn son thếp vàng, phía trên là cửa võng chạm nổi hình rồng chầu mặt trời cách điệu và hoa văn kỷ hà. Phía trong đặt bộ tượng Tam toà Thánh Mẫu: Mẫu Thượng thiên, Mẫu Thượng Ngàn, Mẫu Thoải. Tượng đúc bằng đồng, cao 0,70m, hình dạng giống nhau, khuôn mặt dạng nữ, đội mũ tỳ lư, cổ đeo anh lạc, tư thế ngồi tọa thiền, khoác áo choàng.

Hình ảnh đường vào đền cô bé mỏ than

Cô bé Mỏ Than - Ngôi Đền Thờ Cô Bé Mỏ Than - Tuyên Quang Từ đền Mẫu sang phải, lên bậc tam cấp là tới sân đền thờ Đức Thánh Trần. Phía ngoài là ban thờ Mẫu Bán Thiên Cửu trùng. Phía trước đền có một phiến đá đen lớn hình dáng tựa rồng chầu, xung quanh nhiều cây xanh tỏa bóng. Đền Đức Thánh Trần là ngôi kiến trúc một gian, xây dựng bằng vật liệu bền vững, diện tích 24 m2. Phía ngoài là là nơi khách hành hương cúng lễ, phía trong đặt ban thờ, xây kiểu vòm cuốn. Ban thờ cao 1,5m, xây gạch, kiểu dật cấp. Phía ngoài đặt nhang án lư hương các đồ tế tự và minh khí. Tượng Đức Thánh Trần đặt trong khung kính. Tượng cao 0,70m, tư thế ngồi, đội mũ võ tướng, khuôn mặt vừa cương nghị vừa hiền từ, chòm râu dài, mặc triều phục, chân đi hia, hai tay để lên đầu gối. Phía dưới ban thờ Đức Thánh Trần là tranh thờ ngũ hổ.

Cô bé Mỏ Than Tuyên Quang được thờ tại Đền Mỏ Than thuộc phường Minh Xuân, thành phố Tuyên Quang. Nơi đây còn là nơi thờ Mẫu Thượng Ngàn, Đức thánh Trần Triều. Cô bé Mỏ Than Tuyên Quang chính là hiện thân của Cô Bé Thượng Ngàn. Ngôi đền nằm rất gần đền Cây Xanh, vì thế ai đã đến Đền Cây Xanh thường hay ghé qua thăm Đền Mỏ Than. Đền có tên là Đền Mỏ Than vì nơi đây là mỏ than cũ của thực dân Pháp.

Phía sau đền thờ Mẫu, qua một khoảng sân rộng là lầu Chúa Sơn Trang; bên trái lầu Bà Chúa Sơn Trang có đường dẫn tới một hang đá, nơi có lầu thờ Cô Bé Mỏ Than. Cạnh miếu có những phiến đá hình dạng kỳ lạ gợi mở trí tưởng tượng của du khách. Trong đó phải kể đến hang Rùa mà nhân dân địa phương vẫn truyền cho nhau nghe về truyền thuyết “Thần Kim Quy hóa đá”.

Các hiện vật trong đền còn lưu giữ gồm: Bảy pho tượng đồng đúc năm 1923, (Bảo Đại thứ bảy); hai quả chuông đồng cùng niên đại; ba đôi chân đèn; hai lư hương đồng để đốt hương nhang và ba đạo sắc phong cùng nhiều bức đại tự, câu đối và các đồ tế tự. Đền Mỏ Than được Ủy ban nhân dân tỉnh Tuyên Quang xếp hạng là di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh ngày 19/11/2007.

Mục này được đăng trong cẩm nang và được gắn thẻ với sản phẩm hương nhang sạch từ thảo mộc